मनातले चांदणे - १

( लहानपणी बालभारातीच्या पुस्तकात अभ्यासाला असलेला माझा आवडता धडा इथे स्वतःच्या शब्दात मांडत आहे. मूळ लेखकाची माफी मागून. काही संदर्भ चुकण्यचि शक्यता आहे. पण या धड्याचे शीर्षक मला आजही स्वच्छ अठवते. मला वाटते आपल्या प्रत्येकाच्याच मनात एक चांदणे असते, गरज असते फक्त ते शोधण्याची. आज सहजच हे लिहिण्याची इच्छा झाली... म्हणून लिहिले. )




सोमवारची सकाळ, नवीन अठवडा सुरू झाला की सगळ्या लोकांची लगबग सुरू होते. तशी आमच्या बिल्डिंग मधे बहुतेक सगळे फॅमिलीवाले. त्यामुळे प्रत्येकाची सकाळची सात चाळीस ची लोकल पकडायची गडबड, मुलांची शाळेत जायची तयारी, थोडक्यात काय एखाद्या टिपिकल सोमवार सकाळसारखी आजचीही. पण नुकताच मान्सून सुरू झालेला, पाउसाची रात्रिपसूनच संततधार लागलेली.. नोकरदार लोकांना ह्या पावसाचे भलते संकट वाटते, आता लोकल पकडायला उशीर, ऑफीस मधे पोचायला उशीर, सगळी कामे खोळंबणार असे विचार थोड्याफार फरकाने प्रत्येकाच्या डोक्यात सकाळपासून सुरू असतात.

मला मात्र ह्या सगळ्याशी काही घेणे देणे नसते... आधीच मी बॅचलर, एकटा राहणारा, आणि त्यात स्क्रिप्ट राइटिंग एजेन्सी सारख्या फील्ड मधे काम करणारा, त्यामुळे वेळेचे फारसे वावडे मला कधीच नसते... बहुतेक वेळा मी उठेन तेंव्हा दिवस आणि झोपेन तेंव्हा रात्र असाच माझा दिनक्रम... त्यात मुंबई चा पाउस म्हणजे माझा जाम आवडीचा, मस्त चहा बनवून, खिडकीत पावसाचे तुषार अंगावर घेत येणार्‍या जाणार्‍याची लगबग बघत राहणे माझे आवडते काम. ते मे अगदी मनापासून करत असतो.

इतक्यात शेजारच्या देशपांडे काकुंचे अगदी तार स्वरात वैतागून तावातावाने बोलणे माझ्या कानावर पाडते, " क्या भैीय्या ये कोई टाइम हुआ आने का, हमने पेपर क्‍यू लागया है, ताकि सुबाह सारी गडबड शुरू होने से पेहले हम पेपर पढ सके, और तुम पपेरवाले अपानाही घर समझ के कभी भी पेपर वाटणे चले आते हो... अभी ये रोज का हो गया है तुम्हारा, आज साहब को तुम्हारी वजह से ऑफीस जाने को लेट होगा तो मैं तुम्हारी इस महिने की पेपर बिल से पैसे काट लुंगी, समझ गये ना" देशपांडे काकुंची ही गाडी कुठून सुरू होऊन कुठे थांबली हे ऐकून मला काही हसू अवरत नाही. पेपरवाल्या त्या पोराचा जीव मात्रा अगदी एव्हडासा झालेला असतो. तो काकुंची बोलणी निमूटपणे ऐकून घेतो, काकू त्याला बिललची धमकी देऊन जवळ जवळ त्याच्या तोंडावरच दार आपटतात.

तो पुढे माझ्या घरी येऊन पेपर चे बिंडोळे माझ्या हातात देतो. त्याच्या चेहेर्‍या वरुन स्पष्ट दिसत असते की देशपांडे काकुंच्या धमकीतून तो अजूनही सावरलेला नाही, पावसाने त्याला कधीच नखशिखांत भिजवलेले असते, एका हातात प्लास्टिकमधे गुंडालालेला वर्तमानपत्राचा गट्ठा सावरत दुसर्‍या हताने तो चेहेर्‍यावर पडणारे पाणी पुसत असतो. माझ्या हातात पेपर चे बिंडोळे देताना उगीचच कसनुसा हसतो. त्याच्या त्या हसण्याने चेहेर्‍यावरचे कारुण्य अधिकच गडद होते. मी त्याला विचारतो " भैीय्या चाय लोगे" तो हसतो, म्हणतो " नको साहेब अजुन बरीच वर्तमानपत्रे वाटायची आहेत, लोक खोळंबलेले असतील, आज पावसामुळे निघायला थोडासा उशिराच झाला, आणि पलीकडच्या गल्लीत पेपर वाटणारा मुलगा आजारी आहे, त्यमुळे त्याचे कामही मलाच करायचे आहे". त्याचे इतके छान मराठी ऐकून थोडा वेळापूर्वीचे देशपांडे काकुंचे मोडके तोडके हिंदी मला आठवते, मी त्याला थांबायचा आग्रह करत नाही.

पण त्याला काहीतरी विचारायचे असते, " साहेब, माझे नाव सदू, पूर्ण नाव सदाशीव गायकवाड, साहेब मी तुमच्या घरी बरीच पुस्तके पहिली आहेत, बरेचदा लायब्ररिची पुस्तके, मासिके सुद्धा वाटली आहेत. साहेब मला सुद्धा वाचनाची खूप आवड आहे, तुम्ही मला वाचायला पुस्तके द्याल? पेपर एजन्सी चा मालक आम्हाला वर्तमानपत्र, मासिके कव्हर करून वाटायला देतो, त्यमुळे ती वाचता येत नाहीत... मी त्याला अनेकदा विनंती केली पण तो म्हणतो भरपूर मेहनत करून सूपरवाईजर हो, मग दुकानावर बस आणि हवी तेव्हडी पुस्तके वाच, पण साहेब मी तर तिथे नवीन आहे, मला सूपरवाईजर व्हायला अजुन किमान 2-3 वर्ष लागतील. साहेब तुम्ही खूप पुस्तके वाचता. मला सुद्धा वाचायला शिकवाल चांगली पुस्तके?" अगदी एका दमात सगळं काही बोलल्यावर सदु थांबला. चेहेर्‍यावरचे पाणी पुसत तो पुन्हा वर्तमानपत्राची बॅग सावरू लागला.मी त्याला म्हणालो, " सदु मी तुला नक्की पुस्तके वाचायला देईन, पण आत्ता तुला पेपर वाटायला उशीर होतोय ना, तू आज संध्याकाळी घरी ये.. मग आपण बोलूया. माझे हे उत्तर ऐकून सदु आनंदाने पण थोड्या लगबगितच पेपर वाटायला पळाला.